Często spotykam się z przekonaniem, że Hashimoto i nadwaga to nierozłączny duet. Zdarza się, że osoby, które borykają się z nadmierną masą ciała, po zdiagnozowaniu Hashimioto poddają się w swoich dążeniach do wymarzonej sylwetki zakładając, że i tak są na przegranej pozycji. Czy rzeczywiście ich postawa jest uzasadniona? Czy aby nie jest to tylko wygodna wymówka czy usprawiedliwienie obecności dodatkowych kilogramów? Aby to rozstrzygnąć, spójrzmy jaki wpływ na nasz organizm ma ta choroba i jakie są konsekwencje niskiego poziomu hormonów tarczycowych.

Czym jest Hashimoto?

Choroba Hashimoto jest przewlekłym zapaleniem tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. To oznacza, że na skutek zaburzeń w funkcjonowaniu układu immunologicznego, dochodzi do niszczenia własnego organu, w tym przypadku tarczycy[1]. Choroba może rozwijać się przez wiele lat, nie dając żadnych objawów do czasu, gdy tarczyca traci zdolność wytwarzania hormonów. Rozwija się niedoczynność tarczycy, która jest konsekwencją Hashimoto, a nie przyczyną. Hormony tarczycy wpływają na pracę niemal wszystkich komórek i narządów organizmu, stąd też ich niski poziom może powodować różne zaburzenia, w tym także metaboliczne. Badania naukowe rzeczywiście potwierdzają istnienie związku pomiędzy niedoczynnością tarczycy a zwiększoną masą ciała oraz występowaniem zaburzeń gospodarki węglowodanowej i rozwojem insulinooporności[2]. Dlatego faktycznie jednym z objawów Hashimoto może być niespodziewany przyrost wagi lub problem ze schudnięciem.

Poza tym, bardzo często wraz z Hashimoto występują inne zaburzenia, niedoczynności i choroby takie jak: cukrzyca 2, choroby sercowo-naczyniowe, osteoporoza, otyłość brzuszna i hiperlipidemia. Ryzyko współwystępowania nadwrażliwości na gluten, celiakii czy nietolerancji laktozy jest kilkukrotnie wyższe niż w przypadku osób zdrowych[3].

To wszystko może stwarzać trudności z utrzymaniem lub redukcją masy ciała. Może przyczynić się do zwątpienia a nawet czasem do rezygnacji z zamiarów schudnięcia.

Z doświadczenia jednak wiem, że dietoterapia w Hashimoto, choć bywa problematyczna, wymagająca i czasochłonna, może zakończyć się sukcesem! Od czego w takim razie zacząć?

Dieta w Hashimoto

Hipokrates, ojciec współczesnej medycyny konwencjonalnej podejrzewał że większość chorób bierze się z… brzucha. I słusznie, bo najnowsze doniesienia naukowe potwierdzają, że sercem naszego układu odpornościowego są jelita. Bakterie jelitowe są bardzo ważnymi immunomodulatorami. Współpracują z naszym układem immunologicznym, neutralizują toksyny, wspomagają trawienie i wpływają korzystnie na błonę śluzową jelita, która odgradza nasz organizm od świata zewnętrznego. Niekorzystne zmiany w mikrobiocie jelitowej przyczyniają do rozwoju stanów zapalnych, rozszczelnienia bariery jelitowej i w konsekwencji do nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej naszego organizmu[4].

W związku z powyższym, aby wspomóc leczenie chorób z autoagresji w tym Hashimoto, należy zadbać o odpowiedni skład i ilość mikroflory jelitowej. Oprócz wzbogacenia naszej diety w różnego rodzaju kiszonki, fermentowane napoje mleczne i ewentualnie probiotyki, należy unikać czynników, które prowadzą do dysbiozy jelitowej, czyli m.in: nieuzasadnionej antybiotykoterapii, często nadużywanych leków przeciwzapalnych i zobojętniających kwas solny w żołądku (popularne leki na zgagę) oraz żywności wysoko przetworzonej z zawartością konserwantów, barwników, emulgatorów itp. Zachęcam do czytania etykiet i kierowania się zasadą „im mniej składników, tym lepiej”. Należy unikać stresu, zadbać o regenerację organizmu i dobry sen. 

Dieta powinna zawierać w produkty będące źródłem kluczowych składników dla odpowiedniej pracy tarczycy. Należą do nich przede wszystkim: selen, cynk, witamina D oraz kwasy omega-3[5].  Dlatego w codziennym jadłospisie powinny znaleźć się: dobrej jakości mięso, nabiał, pełnoziarniste pieczywo, kasze, makarony, nasiona roślin strączkowych, jaja, warzywa i owoce, otręby, płatki owsiane, tłuste ryby morskie, orzechy włoskie, nasiona lnu. Z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie na ww. składniki warto również rozważyć suplementację.

Istotna jest odpowiednia ilość białka ponieważ białko bierze udział w produkcji hormonów tarczycy, a ponadto przyspiesza metabolizm. Powinno być uwzględnione w trzech głównych posiłkach w postaci mięsa, jaj, ryb, nabiału oraz nasion roślin strączkowych.

Obecność w diecie produktów pełnoziarnistych, warzyw i owoców zapewni również odpowiednią podaż błonnika pokarmowego, który korzystnie wpłynie na perystaltykę jelit i redukcję masy ciała. 

Kaloryczność diety powinna być dopasowana indywidualnie i zgodnie z zapotrzebowaniem. Zbyt duże restrykcje kaloryczne mogą spowodować wzrost stężenia TSH oraz zmniejszyć tempo metabolizmu. 

W przypadku stwierdzenia nietolerancji jakiegoś produktu czy współwystępowania innych zaburzeń i chorób, należy wprowadzić eliminację nietolerowanych pokarmów na podstawie przeprowadzonej w tym kierunku diagnostyki i uwzględnić zalecenia dla danej współistniejącej choroby.  

Jak widać dieta w chorobie Hashimoto rzeczywiście stanowi niemałe wyzwanie. Wymaga wzięcia pod uwagę wielu czynników i dostosowania ich do indywidualnych potrzeb. Powinna być urozmaicona i zbilansowana z uwzględnieniem produktów, które wspomogą pracę tarczycy, wyciszą układ immunologiczny i stan zapalny oraz z wykluczeniem tych, które mogą nasilić dolegliwości. Ale dobrze skomponowana „na miarę” dieta z pewnością przyniesie oczekiwane rezultaty. Dlatego mimo, iż Hashimoto i nadwaga to faktycznie często spotykany duet, nie jest on nierozłączny.

Dietetyk kliniczny Emilia Burska-Florczyk

1. J. Luty, E. Bryl, Choroba Hashimoto — aspekt genetyczny i środowiskowy, Forum Medycyny Rodzinnej 2017, tom 11, nr 1, 1–6

2. Agata Janczy, Sylwia Małgorzewicz, Skuteczność diety redukcyjnej u pacjentek z chorobą Hashimoto, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2015, tom 6, nr 3, 112–117

3. R. Jurczak, Istotne składniki odżywcze w diecie osób z chorobą Hashimoto, Acta Salutem Scientiae nr 1/2019, nr 27-41

4. Oprac. zbior. Kompedium nietolerancji pokarmowej, Cambridge Diagnostics, 2018

5. D. Gier, Rola interwencji żywieniowej w przebiegu choroby Hashimoto, Food Forum Dodatek, kwiecień 2016